การฝังลูกนิมิต เรียกกันอย่างเป็นทางการว่า --การผูกพัทธสีมา-- เป็นพิธีการกำหนดเขตแดนของสถานที่ที่ใช้ในการทำสังฆกรรม
การฝังลูกนิมิตนี้คงสืบเนื่องมาจากสมัยพุทธกาล ในตอนที่พระพุทธเจ้าทรงประกาศพระศาสนาใหม่ ๆ บรรดาภิกษุสาวกทั้งหลาย ยังไม่มีที่อยู่อาศัย เป็นหลักแหล่ง
จึงมีผู้สร้างอารามถวาย เช่น เวฬุวนาราม เขตวนาราม และบุปผาราม ซึ่งก็เป็นแบบอย่าง ของการสร้างที่อยู่ของพระสงฆ์ในเวลาต่อมา
การทำสังฆกรรมจะต้องทำในพระอุโบสถเท่านั้น พระพุทธองค์จึงกำหนดเขตให้พระภิกษุสงฆ์กระทำกิจของสงฆ์ร่วมกันในบริเวณที่กำหนด โดยหมายเอา
วัตถุบางอย่างเป็นเครื่องกำหนดเขตแดน เรียกว่า --การผูกเขตหรือผูกสีมา-- คำว่า -สีมา- นี้แปลว่า -เขตแดน- และวัตถุที่บอกเขตแดนเรียกว่า นิมิต
พระพุทธองค์ทรงระบุไว้ ในบาลี 8 ประการ คือ ภูเขา ศิลา ป่าไม้ ต้นไม้ จอมปลวก หนทาง แม่น้ำ และน้ำนิ่ง ซึ่งก็เป็นสิ่งที่อยู่ตามธรรมชาติ แต่แนวนิมิตนี้ไม่ค่อยมีระยะที่แน่ชัด
ทำให้เข้าใจกันสับสน ต่อมาจึงสร้างนิมิตขึ้นมาโดยเฉพาะเป็นคู สระและก้อนหิน ซึ่ง-ก้อนหิน-นี้เป็นที่นิยมกันมาก เพราะทนทาน และเคลื่อนย้ายได้ยาก
เมื่อเทคโนโลยีก้าวหน้าขึ้น เราก็ทำให้ก้อนหินเป็นลูกกลม ๆ มีลักษณะสวยงาม จึงเรียกกันว่า --"ลูกนิมิต" --ปัจจุบันนี้
การสร้างพระอุโบสถใหม่นี้เองที่ต้องมีการผูกพัทธสีมา หรือฝังลูกนิมิต ที่ทางวัดมักเชิญชวนให้ใคร ๆ ไปทำบุญ เนื่องจากการฝังลูกนิมิตเป็นกิจของสงฆ์
เราจึงไม่ค่อยได้เห็นการประกอบพิธีนี้เท่าใดนัก หากพบว่าบริเวณที่จะกำหนดเคยเป็นสีมา หรือเป็นที่ที่มีเจ้าของมาก่อน พระสงฆ์จะต้องสวดถอน เพื่อมิให้สีมา
ไปทับที่เจ้าของเดิม แต่ การกำหนดเขตสีมา ว่าจะมีอาณาเขตแค่ไหน จะต้องขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต เพื่อให้ที่ดินบริเวณนั้นเป็นสิทธิ์ ของสงฆ์
หรือแยกวัดออกมาจากเขตบ้าน เรียกว่า --วิสุงคามสีมา-- เสียก่อน การสวดถอนนี้จะกระทำก่อนพิธีการผูกสีมา หรือทำในวันเดียวกันก็ได้ โดยมากนิยมใช้ลูกนิมิต 8 ลูก ฝังตามทิศต่าง ๆ รอบพระอุโบสถ 8 ทิศ ทิศละหนึ่งลูก
รวมทั้งกลางพระอุโบสถอีกหนึ่งลูก รวมทั้งหมด 9 ลูก พระสงฆ์ 4 รูป จะเดินตรวจลูกนิมิตที่นำไปวางตามทิศต่าง ๆ เริ่มตั้งแต่ ทิศตะวันออก เรียกว่า สวดทักสีมา เมื่อเสร็จแล้วจะเข้าไปในพระอุโบสถสวดประกาศสีมาอีกครั้งหนึ่ง หลังจากนั้น ก็ตัดลูกนิมิตลงหลุมและกลบ ในขั้นตอนของการตัดลูกนิมิตนี้ ทางวัดมักจะเชิญ
บุคคลสำคัญมาเป็นประธานในพิธี เมื่อผัง ลูกนิมิตและกลบแล้วก็จะสร้างเป็นซุ้มหรือทำฐาน ตั้งใบสีมา เวลาปิดทองลูกนิมิตจะเริ่มปิดตั้งแต่ลูกหน้าพระอุโบสถ
และวนขวาไปจนครบ 8 ลูก และปิดทองลูกที่ฝังกลางพระอุโบสถเป็นลูกสุดท้าย
เปรียบว่าลูกนิมิตเหล่านี้ หมายถึง พระพุทธเจ้า และพระอรหันต์สาวก ที่ทรงคุณธรรม .......!
ทิศตะวันออก หมายถึง พระอัญญาโกญธัญญะ ผู้รู้ราตรีกาลนาน
ทิศตะวันออกเฉียงใต้ หมายถึง พระมหากัสสป ผู้ทรงธุดงค์คุณ
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ หมายถึง พระราหุลผู้เลิศในทางการศึกษา
ทิศใต้ หมายถึง พระสารีบุตร ผู้เลิศในทางปัญญา
ทิศเหนือ หมายถึง พระโมคคัลลาน์ ผู้เลิศในทางมีฤทธิ์
ทิศตะวันตก หมายถึง พระอานนท์ ผู้เลิศในทางพหูสูตร
ทิศตะวันตกเฉียงใต้ หมายถึง พระอุบาลี ผู้เลิศในทางวินัย
ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ หมายถึง พระดวัมปติ ผู้เลิศในทางลาภและรูปงาม
ส่วนลูกนิมิตกลางพระอุโบสถ หมายถึงพระพุทธเจ้า ....!
ในงานปิดทองฝังลูกนิมิตนิยมใส่ สมุด ดินสอ เข็ม ด้าย ลงไปในหลุมด้วย เพราะมีความเชื่อว่า หากผู้ทำบุญเขียนข้อความที่อธิษฐานลงในสมุด จะมีความจำดี
ไม่หลงลืมง่าย ส่วนเข็มมีความหมายว่าจะได้มีปัญญาเฉียบแหลม ด้าย หมายถึงความต่อเนื่องมีชีวิตที่ผาสุกยืนยาว และการปิดทองที่ลูกนิมิต เพื่อให้ผิวกายผ่องใส
ในสมัยก่อน ผู้มีจิตศรัทธาจะนำของมีค่าใส่ลงในหลุมด้วย เช่น พวกเครื่องทอง นาก เงิน เพราะถือว่าเป็นการฝากไว้ในพระพุทธศาสนา แต่ปัจจุบันไม่ค่อยทำกันนัก เพราะบางครั้ง มีคนไปลักลอบขุดขึ้นมา วัดต่าง ๆ จะจัดงานผูกพัทธสีมา หรือฝังลูกนิมิตได้เพียงครั้งเดียวเท่านั้น
การสร้างพระอุโบสถ อานิสงส์มาก--อานิสงส์ในการผูกพัทธสีมาไว้ 6 ประการ คือ
ไม่มีโรคภัย ไข้เจ็บทุกชาติ
ปราศจากอุปัทวะทั้งหลาย
ไม่เกิดในตระกูลต่ำ หากเกิดในโลกมนุษย์จะเป็น ท้าวพระยามหากษัตริย์
หากเกิดในเทวโลกจะเป็นท้าวสักกเทวราชสมบูรณ์ด้วยทรัพย์สินเงินทอง
มีผิวพรรณผ่องใสและ
อายุยืน เหล่านี้เป็นความเชื่อในเรื่องผลบุญในชาตินี้ และชาติหน้านั่นเอง
จากคำถามคนเฒ่าคนแก่บอกว่าปิดทองฝังลูกนิมิตครบ 9 วัด แล้วจะได้ขึ้นสวรรค์ ทำให้สงสัยว่าเป็นกุศโลบายอย่างไร? และลูกนิมิตทำมาจากอะไร?และเป็นสัญลักษณ์แทนอะไร? ทำไมต้องมีแปดลูก แปดทิศด้วย? แล้วเพราะอะไรต้องตัดลูกนิมิตตอนเที่ยงคืนด้วย?
การฝังลูกนิมิตนี้คงสืบเนื่องมาจากสมัยพุทธกาล ในตอนที่พระพุทธเจ้าทรงประกาศพระศาสนาใหม่ ๆ บรรดาภิกษุสาวกทั้งหลาย ยังไม่มีที่อยู่อาศัย เป็นหลักแหล่ง
จึงมีผู้สร้างอารามถวาย เช่น เวฬุวนาราม เขตวนาราม และบุปผาราม ซึ่งก็เป็นแบบอย่าง ของการสร้างที่อยู่ของพระสงฆ์ในเวลาต่อมา
การทำสังฆกรรมจะต้องทำในพระอุโบสถเท่านั้น พระพุทธองค์จึงกำหนดเขตให้พระภิกษุสงฆ์กระทำกิจของสงฆ์ร่วมกันในบริเวณที่กำหนด โดยหมายเอา
วัตถุบางอย่างเป็นเครื่องกำหนดเขตแดน เรียกว่า --การผูกเขตหรือผูกสีมา-- คำว่า -สีมา- นี้แปลว่า -เขตแดน- และวัตถุที่บอกเขตแดนเรียกว่า นิมิต
พระพุทธองค์ทรงระบุไว้ ในบาลี 8 ประการ คือ ภูเขา ศิลา ป่าไม้ ต้นไม้ จอมปลวก หนทาง แม่น้ำ และน้ำนิ่ง ซึ่งก็เป็นสิ่งที่อยู่ตามธรรมชาติ แต่แนวนิมิตนี้ไม่ค่อยมีระยะที่แน่ชัด
ทำให้เข้าใจกันสับสน ต่อมาจึงสร้างนิมิตขึ้นมาโดยเฉพาะเป็นคู สระและก้อนหิน ซึ่ง-ก้อนหิน-นี้เป็นที่นิยมกันมาก เพราะทนทาน และเคลื่อนย้ายได้ยาก
เมื่อเทคโนโลยีก้าวหน้าขึ้น เราก็ทำให้ก้อนหินเป็นลูกกลม ๆ มีลักษณะสวยงาม จึงเรียกกันว่า --"ลูกนิมิต" --ปัจจุบันนี้
การสร้างพระอุโบสถใหม่นี้เองที่ต้องมีการผูกพัทธสีมา หรือฝังลูกนิมิต ที่ทางวัดมักเชิญชวนให้ใคร ๆ ไปทำบุญ เนื่องจากการฝังลูกนิมิตเป็นกิจของสงฆ์
เราจึงไม่ค่อยได้เห็นการประกอบพิธีนี้เท่าใดนัก หากพบว่าบริเวณที่จะกำหนดเคยเป็นสีมา หรือเป็นที่ที่มีเจ้าของมาก่อน พระสงฆ์จะต้องสวดถอน เพื่อมิให้สีมา
ไปทับที่เจ้าของเดิม แต่ การกำหนดเขตสีมา ว่าจะมีอาณาเขตแค่ไหน จะต้องขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต เพื่อให้ที่ดินบริเวณนั้นเป็นสิทธิ์ ของสงฆ์
หรือแยกวัดออกมาจากเขตบ้าน เรียกว่า --วิสุงคามสีมา-- เสียก่อน การสวดถอนนี้จะกระทำก่อนพิธีการผูกสีมา หรือทำในวันเดียวกันก็ได้ โดยมากนิยมใช้ลูกนิมิต 8 ลูก ฝังตามทิศต่าง ๆ รอบพระอุโบสถ 8 ทิศ ทิศละหนึ่งลูก
รวมทั้งกลางพระอุโบสถอีกหนึ่งลูก รวมทั้งหมด 9 ลูก พระสงฆ์ 4 รูป จะเดินตรวจลูกนิมิตที่นำไปวางตามทิศต่าง ๆ เริ่มตั้งแต่ ทิศตะวันออก เรียกว่า สวดทักสีมา เมื่อเสร็จแล้วจะเข้าไปในพระอุโบสถสวดประกาศสีมาอีกครั้งหนึ่ง หลังจากนั้น ก็ตัดลูกนิมิตลงหลุมและกลบ ในขั้นตอนของการตัดลูกนิมิตนี้ ทางวัดมักจะเชิญ
บุคคลสำคัญมาเป็นประธานในพิธี เมื่อผัง ลูกนิมิตและกลบแล้วก็จะสร้างเป็นซุ้มหรือทำฐาน ตั้งใบสีมา เวลาปิดทองลูกนิมิตจะเริ่มปิดตั้งแต่ลูกหน้าพระอุโบสถ
และวนขวาไปจนครบ 8 ลูก และปิดทองลูกที่ฝังกลางพระอุโบสถเป็นลูกสุดท้าย
เปรียบว่าลูกนิมิตเหล่านี้ หมายถึง พระพุทธเจ้า และพระอรหันต์สาวก ที่ทรงคุณธรรม .......!
ทิศตะวันออก หมายถึง พระอัญญาโกญธัญญะ ผู้รู้ราตรีกาลนาน
ทิศตะวันออกเฉียงใต้ หมายถึง พระมหากัสสป ผู้ทรงธุดงค์คุณ
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ หมายถึง พระราหุลผู้เลิศในทางการศึกษา
ทิศใต้ หมายถึง พระสารีบุตร ผู้เลิศในทางปัญญา
ทิศเหนือ หมายถึง พระโมคคัลลาน์ ผู้เลิศในทางมีฤทธิ์
ทิศตะวันตก หมายถึง พระอานนท์ ผู้เลิศในทางพหูสูตร
ทิศตะวันตกเฉียงใต้ หมายถึง พระอุบาลี ผู้เลิศในทางวินัย
ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ หมายถึง พระดวัมปติ ผู้เลิศในทางลาภและรูปงาม
ส่วนลูกนิมิตกลางพระอุโบสถ หมายถึงพระพุทธเจ้า ....!
ในงานปิดทองฝังลูกนิมิตนิยมใส่ สมุด ดินสอ เข็ม ด้าย ลงไปในหลุมด้วย เพราะมีความเชื่อว่า หากผู้ทำบุญเขียนข้อความที่อธิษฐานลงในสมุด จะมีความจำดี
ไม่หลงลืมง่าย ส่วนเข็มมีความหมายว่าจะได้มีปัญญาเฉียบแหลม ด้าย หมายถึงความต่อเนื่องมีชีวิตที่ผาสุกยืนยาว และการปิดทองที่ลูกนิมิต เพื่อให้ผิวกายผ่องใส
ในสมัยก่อน ผู้มีจิตศรัทธาจะนำของมีค่าใส่ลงในหลุมด้วย เช่น พวกเครื่องทอง นาก เงิน เพราะถือว่าเป็นการฝากไว้ในพระพุทธศาสนา แต่ปัจจุบันไม่ค่อยทำกันนัก เพราะบางครั้ง มีคนไปลักลอบขุดขึ้นมา วัดต่าง ๆ จะจัดงานผูกพัทธสีมา หรือฝังลูกนิมิตได้เพียงครั้งเดียวเท่านั้น
การสร้างพระอุโบสถ อานิสงส์มาก--อานิสงส์ในการผูกพัทธสีมาไว้ 6 ประการ คือ
ไม่มีโรคภัย ไข้เจ็บทุกชาติ
ปราศจากอุปัทวะทั้งหลาย
ไม่เกิดในตระกูลต่ำ หากเกิดในโลกมนุษย์จะเป็น ท้าวพระยามหากษัตริย์
หากเกิดในเทวโลกจะเป็นท้าวสักกเทวราชสมบูรณ์ด้วยทรัพย์สินเงินทอง
มีผิวพรรณผ่องใสและ
อายุยืน เหล่านี้เป็นความเชื่อในเรื่องผลบุญในชาตินี้ และชาติหน้านั่นเอง
ข้อมูลจากKoornor (KHOT HATSADIN)ระดับ
|
จากคำถามคนเฒ่าคนแก่บอกว่าปิดทองฝังลูกนิมิตครบ 9 วัด แล้วจะได้ขึ้นสวรรค์ ทำให้สงสัยว่าเป็นกุศโลบายอย่างไร? และลูกนิมิตทำมาจากอะไร?และเป็นสัญลักษณ์แทนอะไร? ทำไมต้องมีแปดลูก แปดทิศด้วย? แล้วเพราะอะไรต้องตัดลูกนิมิตตอนเที่ยงคืนด้วย?
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น